Người giàu nhất trong lịch sử hiện đại
Chân dung tỷ phú dầu mỏ giàu nhất mọi thời đại, bị cả châu Mỹ ghét: John D. Rockefeller.
Nhà triết học Bertrand Russell từng nhận định rằng John D. Rockefeller là một trong hai người quan trọng nhất đóng góp cho việc kiến thiết thế giới hiện đại. Rockefeller luôn được nhắc đến với tư cách ”ông vua dầu mỏ”, vị tỷ phú giàu nhất mọi thời đại của nước Mỹ.
Xem video youtube tại: https://ytb.watch/9ZEzf
Xem video facebook tại: https://shorten.tv/xfxOg
Hành trình từ một đứa trẻ nghèo đến tỷ phú của nước Mỹ
John D. Rockefeller (8/7/1839 – 23/5/1937) là một ông trùm kinh doanh và nhà từ thiện người Mỹ. Ông được nhiều người coi là người Mỹ giàu có nhất mọi thời đại, và người giàu nhất trong lịch sử hiện đại. Rockefeller sinh ra trong một gia đình đông con ở ngoại ô New York, họ đã chuyển đi nhiều lần trước khi định cư ở Cleveland, Ohio. Ông là con trai thứ hai trong một gia đình có cha làm nghề bán hàng lưu động và mẹ làm nội trợ. Trong khi cha ông nổi tiếng chuyên lừa gạt mọi người thì mẹ ông, Eliza lại dạy cho John tính tiết kiệm ”mọi sự lãng phí cố ý đều mang đến ước muốn tồi tệ”. Vậy nên Rockefeller từng chia sẻ rằng: ”Ngay từ nhỏ, tôi được học cách lao động, tiết kiệm và học cách cho đi”.
Bản thân ông là một cậu bé ngoan ngoãn, nghiêm túc và chăm học mặc dù cha thường bỏ đi và gia đình thường xuyên phải chuyển nhà. Những người cùng thời mô tả John là người dè dặt, nghiêm túc, sùng đạo, có phương pháp và kín chuyện. Cậu thiếu niên là một nhà tranh luận xuất sắc và thể hiện bản thân một cách chính xác. Ông cũng có một tình yêu sâu sắc đối với âm nhạc và mơ ước đó hoàn toàn có thể thành hiện thực.
Trong suốt cuộc đời của Rockefeller, tiền bạc là một động lực đầy ám ảnh. Ngay từ khi còn là một cậu bé, ông dùng tiền mua kẹo, sau đó chia thành nhiều miếng nhỏ, rồi bán lại cho các anh chị em để lấy chút tiền lời. Ông trở thành trợ lý kế toán năm 16 tuổi và bắt đầu có nhiều quan hệ đối tác kinh doanh từ năm 20 tuổi. Khi ấy, hai tham vọng lớn nhất của chàng thanh niên 16 tuổi là kiếm được 100.000 USD (tương đương với 2.74 triệu đô bây giờ) và sống được đến 100 tuổi.
Và quả thực John D. Rockefeller còn đạt được nhiều hơn thế. Sau khi trải qua nhiều ngành nghề để kiếm sống, sau khi cuộc nội chiến Mỹ xảy ra, ông đã nhanh nhạy nắm bắt thời cơ và thành lập công ty cung cấp đồ ăn cho quân nhân. Đến khi chiến tranh kết thúc, Rockefeller đã có một khoản tiền đủ lớn để lập nên một công ty dầu mỏ mang tên Standard Oil.
Từ một công ty nhỏ, Standard Oil dần vươn lên trở thành đế chế hùng mạnh khi kiểm soát tới 90% công suất lọc dầu của nước Mỹ năm 1877, lúc Rockefeller mới chỉ 38 tuổi. Dầu mỏ đã được sử dụng trên khắp đất nước như một nguyên liệu thắp sáng cho đến khi có điện, và làm nhiên liệu sau khi phát minh ra ô tô. Hơn nữa, Rockefeller đã có được ảnh hưởng to lớn đối với ngành đường sắt chuyên vận chuyển dầu của ông đi khắp đất nước. Standard Oil là sự tin tưởng kinh doanh lớn đầu tiên ở Hoa Kỳ. Rockefeller đã cách mạng hóa ngành dầu khí và thông qua các đổi mới công nghệ và công ty, công cụ giúp phổ biến rộng rãi và giảm đáng kể chi phí sản xuất dầu. Sau vụ lùm xùm về vấn đề độc quyền trong ngành dầu mỏ, John Rockefeller bắt đầu lấn sân sang bất động sản và tài chính nhằm lấy lại hình ảnh cũng như mở rộng khối tài sản khổng lồ của mình.
Năm 1916, ông chủ của Standard Oil trở thành vị tỷ phú đầu tiên của nước Mỹ. Vào thời điểm đó, khối tài sản của Rockefeller chiếm gần 2% giá trị nền kinh tế quốc gia, và nếu được điều chỉnh theo lạm phát thì ngày nay tài sản của ông sẽ có giá trị khoảng 418 tỷ USD. Con số này lớn hơn nhiều so với tài sản của Bernard Arnault, CEO kiêm chủ tịch LVMH của Pháp, người giàu nhất hiện nay với khối tài sản ròng gần 211 tỷ USD.
Là người nổi tiếng nhất nước Mỹ thời bấy giờ, từng phát ngôn và hành động của ông đều được các phương tiện truyền thông đưa tin lại và phân tích tỉ mỉ. Tuy nhiên, ngay cả trong thời kỳ hoàng kim là tâm điểm của công chúng, Rockefeller vẫn là một ẩn số khiến người khác phải tò mò, không chỉ bởi ông là người vướng vào nhiều tai tiếng lúc bấy giờ và đồng thời cũng là người kín đáo, dành phần lớn thời gian sau tấm kính bao quanh văn phòng mình.
Người đàn ông bị cả châu Mỹ ghét
John D. Rockefeller là nhà tư bản bậc nhất trong các nhà tư bản, một nhà thuần tư bản đã định hình nên nền kinh tế Mỹ, có cái đầu lạnh đầy độc đoán.
Để có thị phần chiếm đến 90% công suất lọc dầu trên toàn nước Mỹ, nhắc đến Rockefeller và Standard Oil không thể không kể đến “Cuộc tàn sát Cleveland” năm 1872. Hiện nay có rất ít tài liệu còn ghi chép chi tiết về sự việc đó. Chỉ biết rằng, vào thời điểm ấy, Standard Oil thu phục 22 trên 26 đối thủ cạnh tranh của mình thần tốc đến mức khiến cả nước Mỹ phải đứng hình. Chiếc vòi bạch tuộc của Standard Oil cứ thế không ngừng mở rộng, tạo nên thế độc quyền tại thị trường Mỹ.
Đứng trên đỉnh vinh quang khiến số người ganh ghét Rockefeller ngày một dài thêm. Các nhà báo tìm mọi nguồn tin để vạch trần thủ đoạn của ông vua dầu mỏ. Các chính trị gia thì tìm kẽ hở để săm soi, tố cáo và chia rẽ đế chế dầu mỏ Standard Oil. Đó là chưa kể đến các đối thủ cạnh tranh, nhà cung cấp, và thậm chí cả những cộng sự thân thiết… Tòa án Tối cao đã ra phán quyết vào năm 1911 rằng Standard Oil phải bị giải thể vì vi phạm đạo luật chống độc quyền của liên bang.
Cuối đời
Rockefeller đã dành phần lớn thời gian trong 40 năm cuối đời để nghỉ hưu tại Kykuit, điền trang riêng của ông ở Quận Westchester, New York, xác định cấu trúc của hoạt động từ thiện hiện đại, cùng với các nhà công nghiệp chủ chốt khác như ông trùm thép Andrew Carnegie. Tài sản của ông chủ yếu được sử dụng để tạo ra cách tiếp cận hiện đại, một cách có hệ thống đối với hoạt động từ thiện có mục tiêu thông qua việc thành lập các quỹ có ảnh hưởng lớn đến y học, giáo dục và nghiên cứu khoa học. Các tổ chức của ông đã đi tiên phong trong phát triển nghiên cứu y học và là công cụ trong việc tiêu diệt gần như tận diệt giun móc và sốt vàng ở Mỹ.
Rockefeller cũng là người sáng lập Đại học Chicago và Đại học Rockefeller và đã tài trợ cho việc thành lập Đại học Trung tâm Philippine ở Philippines. Ông là một người sùng đạo Baptist phương Bắc và ủng hộ nhiều tổ chức dựa trên đạo. Ông hoàn toàn kiêng rượu và thuốc lá trong suốt cuộc đời của mình. Để có những lời khuyên, ông tin tưởng vào vợ mình, Laura Spelman Rockefeller, người đã sinh cho ông năm người con.
Ông cũng là một giáo dân trung thành của Nhà thờ Baptist Street Erie, dạy trường Chúa nhật, và từng là người được ủy thác, thư ký, và thỉnh thoảng là người gác cổng. Tôn giáo là động lực dẫn lối trong suốt cuộc đời ông và ông tin rằng đó là nguồn gốc thành công của mình. Rockefeller cũng được coi là người ủng hộ chủ nghĩa tư bản dựa trên quan điểm của chủ nghĩa xã hội của , và ông có câu châm ngôn rằng, “Sự phát triển của một doanh nghiệp lớn là sự sống còn của những người phù hợp nhất”.
Trong những năm 50, Rockefeller bị trầm cảm vừa phải và rối loạn tiêu hóa; trong một giai đoạn căng thẳng trong những năm 1890, bệnh của ông đã phát triển đến mức rụng tóc, mất một số hoặc toàn bộ tóc.
Đến năm 1901, ông bắt đầu mặc áo phông. Tóc của ông không bao giờ mọc lại, nhưng các khiếu nại về sức khỏe khác giảm xuống khi ông giảm bớt khối lượng công việc của mình.
Rockefeller chết vì xơ cứng động mạch vào ngày 23 tháng 5 năm 1937, hai tháng trước sinh nhật lần thứ 98 của mình, tại “The Casements”, nhà của ông ở Ormond Beach, Florida. Ông được chôn cất tại nghĩa trang Lake View ở Cleveland.
Di sản
Rockefeller đã có một sự nghiệp lâu dài và gây tranh cãi trong ngành công nghiệp dầu mỏ, theo sau là một sự nghiệp lâu dài trong hoạt động từ thiện. Cuộc đời ông lại có nhiều bí ẩn đến mức từ đầu thế kỷ 20, Rockefeller là công dân Mỹ được đưa vào các áng văn xuôi nhiều nhất, với tần suất gần như mỗi năm lại có một cuốn sách viết về ông ra đời.
Nhà viết tiểu sử Ron Chernow viết về Rockefeller: “Điều khiến ông gặp rắc rối và cũng là nguyên do khiến ông tiếp tục truyền cảm hứng cho mọi phản ứng, bởi mặt tốt lẫn mặt xấu của ông. Hiếm khi lịch sử tạo ra một nhân vật mâu thuẫn như vậy.”
Theo một số phương pháp tính toán sự giàu có, giá trị thực của Rockefeller trong những thập kỷ cuối của cuộc đời ông sẽ dễ dàng đặt ông là người giàu có nhất trong lịch sử.
Rockefeller, 86 tuổi, đã viết những từ sau đây để tổng kết cuộc đời:
“I was early taught to work as well as play,
My life has been one long, happy holiday;
Full of work and full of play—
I dropped the worry on the way—
And God was good to me everyday.”
Mộc Miên tổng hợp
